STV
ისტორიული ამბები მთავარი ამბები

მამლუქი სამურზაყანოდან, რომელმაც ეგვიპტე ოსმალებისგან გაათავისუფლა

უმძიმესი მე 18 საუკუნე იდგა. დრო როცა ტყვეთა სყიდვას მასობრივი ხასიათი მიიღო. სწორედ ამ ამბავმა მიიყვანა გალელი ბიჭი ეგვიპტეში.

1728 წელს სამურზაყანოში მართლმადიდებელი მღვდლის ოჯახში დაიბადა ბიჭი რომელსაც სახელად იოსები დაარქვეს.

1741 წელს გალის რაიონზე მოხდა ოსმალთა თავდასხმა რომლის დროსაც ოსმალებმა ააწიოკეს სამურზაყანო და უამრავი ადამიანი გაიტაცეს. მათ შორის იყო 13 წლის იოსები. ასე აღმოჩნდა ის სტამბოლის მონათა ბაზრობაზე. აქ ის იყიდა იბრაჰიმ კათხუდამ რომელიც მოიხიბლა ბიჭის ფიზიკური მონაცემებით და აგროვებდა ახალ მეომრებს მამლუქთა არმიისთვის და წაიყვანა ეგვიპტეში სადაც მას იძულებით მიაღებინეს ისლამი და ახალი სახელი დაარქვეს – ალი ბეი ალ-ქაბირი. ალი ბეი საოცრად ნიჭიერი აღმოჩნდა და ის მამლუქთა ელიტურ სასწავლებელში ჩარიცხეს, სადაც მან ბრწყინვალე სამხედრო და საერო განათლება მიიღო. 1748 წლიდან ის მამლუქთა სამხედრო კამპანიებში აქტიურად მონაწილეობს. მას იმდენად გამოუჩენია თავი რომ ოსმალთა სულთანმა 1757 წელს ის ეგვიპტის მმართველად დანიშნა.

როცა მან ეგვიპტე ჩაიბარა მას დახვდა არეული ფინანსები, დიდი კორუფცია, და ბედუინთა მასობრივი თავდასხმები. მან დაამყარა წესრიგი ფინანსებში და აავსო ხაზინა, აღკვეთა კორუფცია, სასტიკად დაამარცხა ბედუინები რომლის შედეგად გააერთიანა ზემო და ქვემო ეგვიპტე.

ხაზინის ავსებამ მისცა საშუალება დიდი სამშენებლო სამუშაოები დაეწყო, ქალაქების ინფრასტრუქტურის მოწესრიგება, უპოვართა სახლების მშენებლობა და ა.შ. ამავე დროს მან ოსმალებისგან ცალკე დაიწყო რეგულარული არმიის ჩამოყალიბება და არტილერიით აღჭურვა. მას ახსოვდა ვინ გაყიდა ის ცხოველივით მონათა ბაზარზე და იცნებობდა ოსმალთათვის სამაგიერო გადაეხადა. მან გადაწყვიტა მისი მეორე სამშობლოსთვის ეგვიპტის მოეპოვებინა დამოუკიდებლობა.

1768 წლის სექტმბერში მან დაიწყო დიდი აჯანყება ოსმალეთის წინააღმდეგ. მან გაანადგურა ეგვიპტეში მდგარი ოსმალური არმია და გარნიზონები, გაანადგურა მის წინააღმდეგ გამოგზავნილი ელიტური იანიჩართა ჯარები. 1770 წელს მან ეგვიპტე დამოუკიდებელ სახელმწიფოდ გამოაცხადა, თვითონ კი სულთნის ტიტული მიიღო.

1771 წელს ალი ბეი შეიჭრა სირიაში, დაამარცხა იქ მდგარი ოსმალური არმიები აიღო მეორე მექად წოდებული დამასკო. სირია მის კონტროლქვეშ გადავიდა. 1772 წელს მან გაანთავისუფლა პალესტინა დაამარცხა რა კიდევ ერთი ოსმალური არმია რომელიც მის წინააღმდეგ გამოგზავნეს. ოსმალეთის იმპერია ახლო აღმოსავლეთში კატასტროფის წინაშე დადგა.

როცა ოსმალებმა დაინახეს რომ ძალით ვერ ერევიან რელიგიურ ფაქტორი ჩართეს საქმეში ალი-ბეის წინააღმდეგ. მას გაუხსენეს მისი წარმოშობა, ის რომ მღვდლის შვილი იყო, დაადანაშაულეს რომ მუსლიმთა უმმაში სპეციალურად უნდა განხეთქილების შეტანა რათა ერთმორწმუნეებს ერთმანეთი დაახოცინოს. აგრეთგე გადაიჭირეს წერილები რომლებსაც ალი-ბეი ეკატერინე მეორეს უგზავნიდა. მაშინ ოსმალეთი დიდ ომს აწარმოებდა რუსეთის იმპერიასთან. ის ეკატერინეს დიდს სთავაზობდა მოკავშირეობას და ერთობლივ ლაშქრობას კონსტანტინოპოლზე. მას ეგვიპტის მოლლები აუჯანყეს რასაც სამოქალაქო ომი მოჰყვა ქვეყანაში. 1773 წელს ქალაქ სალაჰიასთან გაიმართა დიდი ბრძოლა. ალი -ბეი არასდროს იმალებოდა ზურგში და ყოველთვის პირადად მონაწილეობდა ბრძოლებში. შუა ბრძოლისას ის მძიმედ დაიჭრა და შემდგომ მიღებული ჭრილობისგან გარდაიცვალა.

ლიდერის გარეშე დარჩენილი ეგვიპტის ეროვნული მოძრაობა დამარცხდა და ოსმალებმა 1786 წელს სრულიად აღადგინეს კონტროლი ეგვიპტეზე, მაგრამ დიდი ხნით ვერა. მე 19 საუკუნის 30 იან წლებში ოსმალეთი საბოლოოდ დაკარგავს ეგვიპტეს.

დროთა განმავლობაში კი ალი ბეი ეგვიპტის ეროვნულ გმირად და თავისუფლების ერთ-ერთ სიმბოლოდ იქცა. მადლიერმა ეგვიპტელებმა მას
“ორი ზღვის ყაენი” უწოდეს.

ასე იქცა შავი ზღვის ნაპირებიდან გატაცებული მეგრელი ბიჭი აფრიკისა და აზიის გზაგასაყარზე ორი ზღვის მბრძანებლად და ახლო აღმოსავლეთის ლეგენდად. დღევანდელ ეგვიპტეში კი ის ახალი ეგვიპტის ერთ -ერთ ფუძემდებლად და დამაარსებლად მიიჩნევა!

პოსტს დათა გუნჯუა აქვეყნებს

მსგავსი სიახლეები

ზუგდიდში ოჯახის სიწმინდის დღე აღინიშნა

რედაქტორი

აბაშაში კონსტანტინე გამსახურდიას დაბადებიდან 134 წელი აღნიშნეს

რედაქტორი

დღეს ევროვიზიაზე ზუგდიდელი მარიამ შენგელია იმღერებს

რედაქტორი